Bruin zonder zorgen: het Smeer ABC

0 Artsen zijn het er ook over eens: niets gevaarlijker dan bakken in de zon. Maar gelukkig is er ook nog zoiets als de gulden middenweg. Volg gewoon het Smeer ABC!

ALCOHOL verwijdt de bloedvaten en dat kan zonnebrand verergeren. Hoe verleidelijk het ook is, drink niet teveel rosé op het strand.

BESCHERMING van een parasol houdt slechts 40 tot 50 procent van de UV-straling tegen. Bovendien wordt zonlicht via het zand weerkaatst. Smeer dus ook als je in de schaduw zit.

CONTROLEER hoe oud je flesje zonnebrandcrème is, want de inhoud is niet onbeperkt houdbaar. In de meeste gevallen is dit een jaar. Gooi restjes dus weg, anders denkt je goed beschermd te zijn met factor 20, terwijl die inmiddels terug is gelopen naar factor 10.

DHA is een stof in zelfbruiners die de dode cellen van de opperhuid bruin kleurt. Handig als je nog weinig zon hebt gezien of moeilijk bruin wordt en toch een zomers kleurtje wilt. Weet wel: het bruin van een zelfbruiner beschermt niet tegen de zon.

EVEN UIT DE ZON tussen 12 en 15 uur, want dan is de zon op z’n sterkst en de kans om te verbranden het grootst. Handig hulpmiddel is een UvSunSense polsbandje (verkrijgbaar bij verzekeraars): door te verkleuren geeft het aan wanneer het tijd is om zonnebrand aan te brengen of uit de zon te gaan.

FIJN OM TE WETEN is dat zonlicht echt niet alleen maar schadelijk is. Onder invloed van zonlicht wordt vitamine D aangemaakt in de huid. Heel belangrijk, want vitamine D zorgt voor sterke botten en tanden en speelt een rol bij de weerstand. Meer pluspunten van zonlicht:

• Het geeft meer energie en een goed humeur.
• Het heeft een positief effect op psoriasis.
• Het stimuleert de aanmaak van leptine. Dit hormoon vermindert de eetlust.
• Het zou ook de geslachtshormonen stimuleren. Daarom wordt je in de zomer eerder verliefd.

GEHEUGEN en zon? De cellen in ons lichaam onthouden het als je op jonge leeftijd bent verbrand. De schade stapelt zich als het ware op. Hoe vaker je als kind bent verbrand, hoe meer schade de cellen dus hebben opgelopen. Vandaar dat het zo belangrijk is om kinderen goed in te smeren.

HUIDTYPES zeggen veel over de kans op verbranding. Er zijn verschillende huidtypes te onderscheiden, van 1 tot en met 6. Mensen met huidtype 1 – een zeer lichte huid, blond of rossig haar en lichte ogen – worden vrijwel niet bruin. Oplopend naar huidtype 6 is de huid steeds beter bestand tegen de zon. Huidtype 1 zal dus het snelst verbranden en schade oplopen.

INFRAROODTECHNOLOGIE is het nieuwste op het gebied van zonbescherming. Naast UV-straling bestaat zonlicht voor 50 procent uit infrarode straling. Deze straling dringt diep in de huid door en zorgt voor warmte, maar ook voor beschadiging. Er zijn nu zonnebrandproducten op de markt die ook beschermen tegen infraroodstraling.

JEUK, bultjes en een rode huid kunnen een teken zijn van zonneallergie. Dit is vervelend, maar niet gevaarlijk of besmettelijk. Iedereen kan het krijgen, ook op latere leeftijd. Mensen met een lichte huid ontwikkelen eerder een zonneallergie dan mensen met een donkere huid. Beste remedie: de zonuren langzaam opbouwen en zorgen voor een goede bescherming. Ga direct uit de zon zodra er bultjes, blaasjes of jeuk optreden. Na een paar dagen zonrust verdwijnt het meestal weer vanzelf.

KINDEREN zijn veel gevoeliger voor UV-straling dan volwassenen. Hou baby’s helemaal uit de zon en smeer kinderen altijd in met een hoge beschermingsfactor: spf 30 of hoger. Vermijd zoveel mogelijk de directe zon en bedenk dat een parasol, kleding of een petje niet afdoende is. Goed en regelmatig smeren is echt een must.

LANGZAAM BRUIN WORDEN betekent ook: langer bruin blijven. Wie lang wil genieten van een bruine huid, bouwt het aantal zonuren dus langzaam op. Denk niet: eerst even goed verbranden, dan word ik daarna lekker bruin. Een verbrande huid is een beschadigde huid en deze schade is niet terug te draaien. Gebruik de eerste zondagen een hoge beschermingsfactor en bouw dit eventueel langzaam af. Zo is het risico op verbranding, schade, pigmentvlekken en huidveroudering het kleinst en de kans op een mooie bruine huid het grootst.

MELANOMEN zijn kwaadaardige tumoren die kunnen ontstaan door UV-straling. Het aantal gevallen van huidkanker stijgt schrikbarend, dus controleer je huid regelmatig. Zodra een moedervlek van vorm, grootte of kleur verandert, is het verstandig om deze te laten onderzoeken door de dokter.

NATTE KLEDING laat nog meer UV-straling door dan droge kleding. Zwemmen met een T-shirt aan heeft dus geen enkele zin. Je kunt beter flink smeren met een waterproof zonnebrandcrème en dan een duik nemen. Ga je lang snorkelen? Dan is een dunne UV-werende wetsuit aan te raden.

ONZIN is er ook genoeg over smeren. Een paar fabels:

• Door factor 3 te smeren bovenop factor 6 ontstaat factor 9. Dit klopt niet, SPF is niet stapelbaar.
• Met een hoge factor zonnebrandcrème word ik niet bruin.
• Een hoge beschermingsfactor houdt de schadelijke straling tegen, dus bruin word je wel degelijk, je verbrandt alleen niet.
• Scrubben haalt mijn bruine kleurtje weg. De huid kleurt bruin door aanmaak van melanine, van binnenuit dus. Dat kunt je er niet af scrubben.
• Een zonnebankkuurtje zorgt voor een beschermlaagje. De natuurlijke bescherming door huidverdikking is het gevolg van UVB. De meeste zonnebanken bevatten vooral UVA-licht. Dat zorgt dus niet voor een beschermlaagje.

PIGMENT beschermt de huid tegen de zon en zorgt ervoor dat de opperhuid bruin kleurt. Een bruin kleurtje werkt als een natuurlijk beschermingsmechanisme. Mensen met een heel lichte huid maken maar weinig pigment aan en missen dus dat beschermlaagje. Vandaar dat zij – mensen met huidtype 1 en 2 – snel verbranden.

QUIZ: welke SPF hebt je nodig? Dat kun je eenvoudig uitrekenen. Kun je tien minuten in de zon zonder te verbranden, dan vermenigvuldigt SPF 15 dit met 10.Je bent dan dus 150 minuten lang beschermd. Let wel op: de zonkracht is niet overal hetzelfde.

REKENING HOUDEN MET de zonkracht kan als je bijvoorbeeld elke dag even kijkt op www.knmi.nl. Daar staat precies hoe sterk de zonkracht is.

SPF geeft aan in welke mate een zonnebrandcrème bescherming biedt. SPF is overal ter wereld gelijk. Koop je een Franse zonnebrandcrème met factor 20, dan is deze hetzelfde als factor 20 in een Nederlands product.

TE WEINIG SMEREN: dáár gaat het bij de meeste mensen mis. SPF 15 is alleen maar SPF 15 als het op de juiste manier wordt aangebracht. Zo smeren veel mensen veel te weinig zonnebrandcrème en dat heeft dan niet het beoogde beschermende effect.

ULTRAVIOLETTESTRALING is er in drie soorten: UVA, UVB en UVC. Ruim 90 procent van de UV-straling die de aarde bereikt is UVA. Deze straling dringt diep door in de huid, gaat door wolken en glas heen en is verantwoordelijk voor vroegtijdige veroudering van de huid. Van UVB straling bereikt zo’n 10 procent de aarde. Het verdikt de huid, zorgt voor bruining, maar ook voor verbranding en verandering aan het DNA van de huidcellen. Over UVC hoor je maar weinig. Logisch, want deze straling wordt door de ozonlaag tegengehouden en bereikt de aarde niet. Van UVC heb je dus niets te vrezen.

VERBRANDEN kan niet meer als je al bruin bent? Dat is helaas onzin. Iemand met een bruine huid verbrandt alleen minder snel. Maar het gevaar van UVA-straling is nog steeds aanwezig en kan dus op de lange termijn zorgen voor huidveroudering en het risico op huidkanker. Altijd smeren dus, ook als je al gebruind bent of een donkere huidskleur hebt.

WATERPROOF is geen wondermiddel. Geen enkel zonnebrandproduct beschermt eindeloos tegen de zon, ook een waterproofcrème niet. Deze laatste kan dan wel tegen water, maar niet tegen het afdrogen. Welk product je ook gebruikt, regelmatig opnieuw insmeren blijft een must. En doe het op tijd: de meeste zonnebrandcrèmes werken pas na een halfuur.

XTRAGEVOELIGEHUID?Zorg dat je een zonnebrandmiddel gebruikt op basis van fysische UV-filters. Chemische filters trekken in de huid en absorberen de UV-straling. Deze kunnen irriterend zijn voor de huid. Fysische of minerale filters weerkaatsen de UV-straling. Ze trekken niet in de huid en veroorzaken daardoor zelden een allergische reactie. Wel zijn ze vetter en moeilijker smeerbaar. De meeste zonnebrandcrèmes bevatten overigens beide filters.

YOGHURT kan verlichting bieden als je ondanks alle voorzorgsmaatregelen toch bent verbrand en geen aftersun in huis hebt. Een aftersun kalmeert, koelt en verzorgt de huid. Yoghurt doet dat trouwens ook.

ZONKRACHT is een term die weergeeft wat de hoeveelheid UV-straling is in het zonlicht dat de aarde bereikt. Het heeft niets te maken met de warmte. Op een koele dag kan de zonkracht even groot of zelfs groter zijn dan op een warme dag. De zonkracht varieert tussen 0 en 10 en wordt onder meer bepaald door de hoogte van de zon (hoe hoger, hoe sterker) en de dikte van de bewolking. Een zwaarbewolkte hemel laat minder UV-straling door. Gek genoeg is de zonkracht hoger bij een gebroken wolkendek dan bij een strakblauwe hemel, omdat de wolkenranden de straling weerkaatsen. Heel verraderlijk dus.

Feiten over de zon

• 80% van de UV-straling gaat door mist heen.
• Een (gewone) autoruit laat 10% UVB en 70% UVA straling door.
• In 2000 waren er 20.800 nieuwe gevallen van huidkanker, naar schatting loopt dit in 2015 op tot 36.800. Dat is een stijging van 75%!
• Ruim 40% van de Nederlanders heeft een huid die snel verbrandt.
• Tweederde van de Nederlanders neemt altijd zonnebrandcrème mee op vakantie.
• 50 à 80% van de huidschade die wordt veroorzaakt door UV-straling ontstaat in de kinder- of tienertijd.
• Door UV-straling beschadigen elastine vezels. De huid maakt steeds nieuwe elastine aan, maar als de afbraak groter is dan de aanmaak, wordt de huid slap en ontstaan er rimpels.